مهندسی حرفه ای و آزمون آن

[محسن آزماینده]

مقدمه: فارغ التحصیلان دانشکده های مهندسی که در مؤسسه ای دولتی و یا خصوصی، بزرگ و کوچک حرفه فنی خود را شروع می کنند اغلب بدون مقدمه و یا با آموزش کوتاهی به کار گمارده می شوند. پس از گذشت چند سال در سطح فناوری مؤسسه، در امور روتینی تبحّر پیدا می کنند و سطح تبحّر آنها اغلب در حد خواست کارفرما می باشد. از درس های آموخته در دانشکده استفاده اندکی می نماید و پس از مدتی بیشتر آنها را فراموش می کنند. این قبیل مهندسان اگر مجبور به تعویض شغل شوند که همان تخصّص قبلی مورد نیاز نباشد، دوباره و به سختی باید حرفه جدید را شروع کنند.در صنایع بزرگ ایران مانند نفت و گاز، فولاد و ذوب فلزات، شبکه به هم پیوسته الکتریکی، خودروسازی و همچنین صنایع پائین دستی، اغلب مهندسان برای حرفه های تخصصی در حد کارهای روزمره فنی تربیت می شوند که گاهی هم با ارائه دوره های آموزشی فشرده تخصصی همراه است. بسیاری از مهندسان علاقه مند به نوآوری و استفاده شخصی تر از زحمات خود، به صورت شخصیت حقیقی و یا در شرکت های کوچک چند نفری مشغول به کار فنّی می شوند. این مهندسان باید دارای دانش جامعی از علوم و فنون مربوط به رشته خود باشند تا بتوانند مسائل بسیار مهم و فنی حرفه خود را تجربه و تحلیل نمایند و میزان استفاده از افراد دیگر و تخصص های خاص را درست ارزیابی نمایند و آنها را به طور موردی به کمک بگیرند. این افراد بایستی علاوه بر دانش عمیق در رشته و گرایش خود (که در آن حداقل با درجه کارشناسی هستند)، دانش جامعی از علوم پایه، علوم فنی مشترک در رشته های مهندسی را نیز داشته باشند. کشورهای صنعتی پیشرفته، به منظور سنجش این کارآئی در رشته های اصلی مهندسی، ضرورت برگزاری آزمون مهندسی حرفه ای را توسط مؤسسات دولتی و یا NGO ها مطرح نموده اند. پیشینه آزمون مهندسی حرفه ای در سال 1907 در شهر وایومینگ کشور آمریکا اعلام گردید افراد متخصصی که می خواهند کار مهندسی انجام دهند باید ثبت نام کرده و طبق شرایط و ضوابطی کفایت آنان به اثبات برسد. ثبت نام مهندسین ورزیده از آن تاریخ در کشورهای مختلف رایج شد، تا قوانین بر اقدامات حرفه ای آنان نظارت کند و اجرای آن به واحدهای غیردولتی (NGO) یا انجمن های علمی، صنفی یا حرفه ای سپرده شد. هم اکنون در کشورهای مختلف آمریکا، کانادا، اروپا و حتی آسیا، سازمان ها و ارگان های مختلفی وجود دارند که طبق قوانین و مقرراتی این آزمون را برگزار می نمایند و داشتن این گواهی از شرایط استخدام و یا مجوزی برای انجام پروژه های مختلف مهندسی در کشورشان می باشد.آزمون مهندسی حرفه ای در ایران در ابتدای سال 1380، برخی از انجمن های علمی مانند انجمن مهندسین برق و الکترونیک ایران، انجمن مهندسان مکانیک ایران لزوم برگزاری آزمون مهندسی حرفه ای را برای جامعه مهندسی کشور احساس نموده و برای برگزاری اولین آزمون به صورت مستقل اقدام کردند و پس از آن با تشکیل شورایی به نام شورای برنامه ریزی و هماهنگی آزمون مهندسی حرفه ای، متشکل از نمایندگان سازمان سنجش آموزش کشور و 8 انجمن علمی – مهندسی شامل: انجمن مهندسین برق و الکترونیک ایران، انجمن کامپیوتر ایران، انجمن مهندسین متالورژی ایران، انجمن مهندسان مکانیک ایران، انجمن مهندسی معدن ایران، انجمن مهندسی شیمی ایران، انجمن مهندسی صنایع ایران، انجمن مهندسین عمران ایران (که به اختصار انجمن های مادر نامیده می شوند و سایر انجمن های مهندسی بر حسب نوع فعالیت های خود زیرمجموعه این انجمن ها قرار می گیرند) فعالیت خود را بطور جدّی آغاز و بطور مستمر پیگیری نمودند. اهم اهداف شورای برنامه ریزی و هماهنگی آزمون مهندسی حرفه ای در ذیل بیان شده اند: 1) سیاست گذاری و برنامه ریزی برای برگزاری آزمون مهندسی حرفه ای 2) هماهنگ کردن اهداف برگزاری آزمون مهندسی حرفه ای در انجمن های مهندسی 3) برنامه ریزی برای استانداردسازی آزمون مهندسی حرفه ای 4) علاقه مند کردن مهندسان کشور به ارتقای سطح توانایی خویشبرگزاری اولین آزمون مهندسی حرفه ای در ایران اولین آزمون مهندسی حرفه ای در روزهای 23، 24 و 25 خردادماه سال 1386 (که برای هر روز یک نوبت 4 ساعته در نظر گرفته شد) با همکاری سازمان سنجش آموزش کشور و به صورت متمرکز در تهران برگزار گردید. به دلیل عدم اطلاع رسانی گسترده و آشنایی اندک مهندسان، تعداد کمی از داوطلبان در این آزمون شرکت نمودند. چرا مهندسی حرفه ای لازم است؟در کشورهای صنعتی پیشرفته، جامعه بایستی به کیفیت محصولات تولیدی و همچنین دانش و تخصص کسانی که در تهیه محصولات نقش داشته اند، حداقل اطمینان را داشته باشند و مهندسان با امضاء مدارک فنی و یا ارائه مستندات مطالعات مربوطه، این اطمینان را به جامعه عرضه کنند. این مستندات به خصوص در مواردی که خدمات به طور فردی به جامعه ارائه می شود، بارزتر است.در کشور ما در امر ساختمان سازی که در واقع یک محصول فراگیر و مورد نیاز جامعه است، سازمان نظام مهندسی ساختمان چنین نقشی را ایفا می نماید. در صنعت ساختمان سازی که فناوری مشخص و تخصص های محدود وجود دارد و برای هر ساختمان که می تواند جداگانه ساخته شود یک نظام مهندسی را می توان تعریف کرد تا با تدوین آئین نامه های مربوط و برگزاری آزمون های خاص مهندسی مهندسان را در مسیر تخصصی شدن آنها هدایت کند. اثرات این آزمون ها در بالا رفتن کیفیت این محصول روز به روز بیشتر نمایان می شود. در بقیه محصولات مورد استفاده جامعه از وسائل و تجهیزات آشپزخانه گرفته تا فضا و دریا و سایر فناوری ها، طیف گسترده ای از خدمات عرضه می شود. بنابراین به منظور امکان ارائه خدمات با کیفیت مناسب و اقتصادی بودن محصولات و خدمات، لازم است استانداردهایی تدوین شود که رعایت این استانداردها در ساخت و تولید محصولات و فرآورده ها، الزامی باشد.اکنون نقش مهندس حرفه ای به خوبی نمایان می شود و حداقل اطمینان را به دریافت کننده خدمت (مصرف کنند) و یا تولید کننده محصول (صاحبان صنعت) می دهد، که مسائل مختلف طراحی و ساخت توسط فردی با اطلاع از کلیه موارد مؤثر در طراحی و تولید مدنظر قرار گرفته است. البته در کنار مهندس حرفه ای، لزوم وجود مهندس و یا پژوهشگری که مورد خاص و زمینه تخصصی باریکی را مطالعه و محاسبه می کند، به قوّت خود باقی است.مهندسان حرفه ای پس کسب تجارب لازم، افراد مناسبی برای سرپرستی فنی پروژه ها، یا سرمهندسی، تجزیه و تحلیل تکنولوژی های تولید، طراحی های مفهومی (Concept design)، سرپرستی طراحی محصولات جدید و امکان سنجی ساخت آنها و نیز مدیریت فنی پروسه هایی که گرایش های مختلف مهندسی را در بر می گیرد و بسیار کارآمد خواهند بود، می باشند.منبع: وبلاگ صنعت ساختمان - sima-saze.blogfa.com