مثانه های عصبی

[آبجی]

«مثانه عصبی» یكی از بیماری ها و یا صحیح تر از آن عارضه ای است كه بر اثر بروز برخی از بیماری ها به وجود می آید و در دفع ادرار، فرد را دچار مشكلات فراوانی می كند، به طوری كه گاهی زندگی اجتماعی او را دچار اختلال كرده و باعث می شود وی به دلیل دفع بی هنگام ادرار خانه نشین شود.

«مثانه عصبی» یكی از بیماری ها و یا صحیح تر از آن عارضه ای است كه بر اثر بروز برخی از بیماری ها به وجود می آید و در دفع ادرار، فرد را دچار مشكلات فراوانی می كند، به طوری كه گاهی زندگی اجتماعی او را دچار اختلال كرده و باعث می شود وی به دلیل دفع بی هنگام ادرار خانه نشین شود.
دكتر اسعد مرادی، اورولوژیست و عضو هیات علمی دانشگاه در گفتگو با جام جم در این باره می گوید: كار مثانه ذخیره و دفع بموقع ادرار طی یك فرآیند هماهنگ است كه این هماهنگی بین مغز، سیستم نخاعی، اعصاب محیطی، مثانه و مجرای ادرار صورت می گیرد.
وقتی مثانه پر می شود، پیامی از طریق نخاع از مثانه به مغز می رسد كه مثانه پر است و در همین مسیر هم، پیامی از مغز ارسال می شود كه با هماهنگی مثانه و دریچه مجرای ادرار، تصمیم گرفته می شود كه ادرار نگهداری یا دفع شود، بنابر این هر عارضه ای كه به این سیستم كلی صدمه بزند، موجب ایجاد بیماری مثانه عصبی (نوروژنیك) می شود.
به گفته وی، مثانه عصبی به علت از دست دادن كنترل طبیعی مثانه و در نتیجه آسیب به سیستم عصبی به وجود می آید و معمولا به سه دسته مثانه «شل» (مثانه ای كه قدرت انقباضی اش كم باشد)، مثانه بیش فعال (مثانه ای كه خود به خود منقبض می شود) و مثانه تلفیقی (شل و بیش فعال) تقسیم می شود.
دكتر مرادی می گوید اگر نخاع خاجی یا اعصاب پس از آن آسیب ببیند مثانه شل به وجود می آید، ولی اگر نخاع كنترل كننده مثانه (نخاع خاجی) سالم باشد و آسیب بالاتر از آن باشد (نخاع كمری، سینه ای، گردنی و مغز) مثانه بیش فعال یا اسپاسمی به وجود خواهد آمد.
این عضو هیات علمی دانشگاه می افزاید: در مثانه بیش فعال، فرد توان كنترل ادرار خود را ندارد و مثانه خود به خود مكررا، بدون آن كه فرد بخواهد منقبض و ادرار تخلیه می شود ولی چون هماهنگی بین مثانه و دریچه مجرا وجود ندارد، این تخلیه كامل نخواهد بود و بیمار در درازمدت دچار ضخامت جدار مثانه می شود و از حجم مثانه كاسته شده، فشار مثانه بالا می رود و آسیب می بیند.
این اورولوژیست اظهار می كند: افرادی كه دچار مثانه شل هستند، حس پری مثانه را از دست می دهند و قادر به تخلیه مثانه نیستند و مثانه شان منقبض نمی شود و معمولا ادرار با حجم خیلی كم به صورت تكه تكه با فشار شكم (زور زدن) خارج می شود كه موجب ایجاد عفونت ادراری، سنگ مثانه و تخریب عملكرد كلیه می شود.


● علل بروز مثانه عصبی
دكتر مرادی بیماری های شایعی كه باعث ایجاد مثانه عصبی می شوند را شامل آسیب دیدگی نخاع به علت ضربه، دیابت، سكته های مغزی، ام اس، پاركینسون، برخی از اعمال جراحی ناحیه لگن، عفونت های سیستم عصبی مركزی نخاع و تومورهای مغزی عنوان كرده و می گوید: شایع ترین علامت این عارضه بی اختیاری ادرار است كه ممكن است به چند شكل دائم یا فوریتی (كنترل ادرار تا ۲ الی ۳ ساعت) ظاهر شود.
وی متذكر می شود: گاهی به جز سیستم های ادراری، سایر سیستم های بدن نیز مورد آسیب قرار می گیرند و فرد دچار ناتوانی جنسی، بی اختیاری مصنوعی، یبوست شدید و عدم امكان راه رفتن به دلیل ضایعه نخاعی می شود.
دكتر مرادی مهم ترین عارضه مثانه عصبی را تغییرات روی كلیه و مثانه و در نهایت تخریب كاركرد كلیه عنوان كرده و خاطرنشان می كند: از آنجا كه طیف بیماری بسیار وسیع است، برای تشخیص این عارضه باید سیستم ادراری و عصبی شخص كنترل شود كه به این منظور نخستین گام، گرفتن شرح حال، معاینه دقیق، آزمایش های خون و ادرار است، كه پس از این بررسی ها، نوبت به آزمایش های پاراكلینیك می رسد كه در این بخش، یورو دینامیك (نوار مثانه) مهم ترین تست به شمار می رود و حجم مثانه، وضعیت مجرا و ... را مشخص می كند.


● درمان
حفظ عملكرد كلیه ها و كیفیت زندگی بیمار با كنترل ادرار و جلوگیری از بی اختیاری از مهم ترین اهداف درمان است.
به گفته این استاد دانشگاه، براساس نوع مثانه عصبی، علت ایجاد و شدت علائم، درمان متفاوت است و استفاده از روش های طب فیزیكی (برای تقویت عضلات لگن، دریچه مجرا و ...) داروهای خوراكی به مبتلایان توصیه می شود.
وی در بیماران نخاعی كه كنترل كامل مثانه را از دست داده اند استفاده از روش سونداژ متناوب مثانه كه هر ۴ تا ۶ ساعت یك بار صورت می گیرد را توصیه می كند.
به گفته وی، با این روش مثانه تخلیه و از بروز عفونت های ادراری و كلیوی جلوگیری می شود.
اما او بیماران را از سونداژ دائمی مجرا منع می كند.
دكتر مرادی می افزاید: در بیمارانی كه دچار بیش فعالی مثانه (اسپاسمی) هستند به مرور زمان از حجم مثانه كاسته می شود، بنابراین پزشكان با استفاده از سایر بافت های بیمار حجم مثانه را افزایش می دهند، به عنوان مثال با قرار دادن روده بیمار روی مثانه، بر حجم آن می افزایند و یا برای درمان موقت با تزریق بوتاكس به مثانه این عضو را شل می كنند كه این روش البته موقت است.
وی می گوید: برای درمان بیماری كه مشكل دریچه مجرا دارد از دریچه های مصنوعی استفاده می شود و یا در روش دیگر، با به كار بردن دستگاه تحریك الكتریكی، بیمار از این معضل نجات پیدا می كند.
بنابراین بهتر است مبتلایان به این عارضه با انجام معاینات دوره ای، مثانه عصبی را كنترل و از سایر عوارض آن پیشگیری كنند.


جام جم آنلاین (www.jamejamonline.ir)