امير پازواري، بررسي اشعار و احوال

[م.محسن]

شخصيت و زندگي اين شاعر نامدارِ طبري گويِ مازندراني داراي دو ويژگي بارز است: نخست تأثير شگرف او بر زندگي روزمره مردمي که در چند سده پيش مي زيستند و آناني که هم اکنون با اشعار او ٬ از جان و دل ٬ پيوندي ناگسستني دارند؛ ديگر دانسته هاي اندک ما از زندگاني و احوال شخصيِ او که هاله اي از افسانه آن را در بر گرفته و ٬ در قالب روايات ٬ سينه به سينه نقل شده و شخصيت معنوي وي را ٬ به عنوان يکي از بزرگ ترين شاعران طبري گوي ٬ برجسته ساخته است. او ٬ در سروده هايش٬ گاه خود را کَل امير (کربلايي امير) نيز خوانده و ٬ در تذکره ها و روايات شفاهي ٬ از او به نام هاي امير مازندراني و شيخ العجم ياد شده است نام وي برگرفته از دهستاني ٬ به نام پازوار ٬ ميان بابل و بابلسر است که گويند زادگاه او بوده است. هر چند از تاريخ دقيق ولادت وي اطلاعي در دست نيست ٬ از يکي از سروده هايش برمي آيد که در اواخر عهد صفوي يا اندکي پس از آن ٬ يعني در حدود سده 11-12 هجري ٬ مي زيسته است.

دانسته هاي اندک ما از زندگي امير مبتني بر روايات افسانه آميزي است که سينه به سينه نقل شده و زندگي او و سروده هايش را با آداب و رسوم ٬ ضرب المثل ها و ترانه هاي محلي پيوند داده است. اين در آميختگي چندان است که حتي اشعار ديگر شعراي طبري گوي قديم و جديد را نيز به وي نسبت داده اند به مَثَل ٬ اشعار امير پازواري ٬ از نظر ساختار زباني ٬ داراي لحن ويژه اهالي دشت و ٬ از لحاظ محتوا ٬ غالباًداراي مايه عرفاني است؛ حال آن که نمونه هايي از سروده هاي ديگر شعراي طبري گوي که در ديوان وي راه يافته ٬ از نظر ساختمان زباني ٬ داراي لحن ويژه مردمان کوهستان مازندران و ٬ به لحاظ محتوا ٬ هم سنخ با حال و هواي کوهستاني است .افزون بر اين، غالب اشکال ٬ واژه ها و معانيِ زبانِ شعري امير پازواري في الحال تا اندازه اي مهجوراست؛ اما اشعاري که ظاهراً از سروده هاي ديگر شعرا به ديوان وي راه يافته است با بازمانده زبان طبري امروز قرابت بيشتري دارد.