كشت گلخانه اي

[Akhsham]

هرس شاخه‌های فرعی (جانبی)
بعد از پایان هرس اولیه (تا ارتفاع 30 سانتیمتری) نوبت می‌رسد به هرس شاخه‌های فرعی و میوه‌ها و برگ‌های اضافی که روی گره‌های بعدی (بعد از ارتفاع 30 سانتیمتری) تولید می‌گردند. بوته خیار گلخانه‌ای در کنار هر برگ یک یا چند میوه تولید می‌کند. از کنار هر برگ نیز یک جوانه جانبی ظاهر شده که به تدریج تبدیل به شاخه جانبی می‌شود.
عملیات هرس شاخه‌های جانبی باید مرتباً انجام شود زیرا در غیر این صورت در کمتر از 1 هفته با رشد ساقه‌های جانبی پی در پی که از یکدیگر مشتق می‌شوند، فضای گلخانه تبدیل به جنگلی از برگ‌ها و ساقه‌های جانبی می‌شود که عملیات داشت، عبور و مرور و خدمات رسانی را با مشکل مواجه می‌کند.. با حذف برگ‌ها، میوه‌ها و شاخه‌های جانبی اضافی از روی ساقه‌های اصلی و جانبی، جوانه‌های جانبی جدیدتری روی ساقه اصلی به سرعت ظاهر می‌شوند.
هرس شاخه‌های فرعی به چند روش انجام می‌گیرد:
هرس تک شاخه: بعد از ارتفاع 40-30 سانتیمتری، روی هر شاخه فرعی یک میوه و یک برگ (یا دو میوه و دو برگ) نگه می‌دارند و سپس جوانه انتهایی شاخه‌های فرعی را قطع می‌کنند.

هرس هرمی: بعد از ارتفاع 40-35 سانتیمتری، در 25 سانتیمتر اول روی هر شاخه فرعی یک خیار و یک برگ بالای آن نگه می‌دارند و سپس جوانه انتهایی شاخه‌های فرعی را قطع می‌کنند. در 25 سانتیمتر دوم روی هر شاخه فرعی 2 خیار و 2 برگ و در 25 سانتیمتر سوم 3 خیار و 3 برگ روی هر شاخه فرعی نگه می‌دارند و بقیه را حذف می‌کنند و به همین صورت تا بالا ادامه می‌دهند (این هرس باعث رشد هرمی شكل بوته می‌شود).

گاهی برای تحریک بیشتر بوته، تمام شاخه‌های جانبی روی ساقه اصلی حذف می‌شوند و اجازه داده می‌شود که در زوایه هر برگ از ساقه اصلی فقط یک میوه رشد کند. این نوع هرس بیشتر در كشت‌های كوتاه مدت و به منظور زودرس كردن و افزایش كیفیت میوه كاربرد دارد.

چند نکته در مورد هرس بوته‌ها:
- میوه‌های روی ساقه اصلی رشد سریع‌تر و كیفیت بهتری دارند و هر چه فاصله میوه از ساقه اصلی بیشتر می‌شود، كیفیت آن كاهش می‌یابد.
- نوع واریته‌ای که برای کشت انتخاب می‌شود در سیستم هرس تأثیر دارد. مثلاً برخی از واریته‌ها بر اساس خاصیت ژنتیكی خود، شاخه‌های جانبی کمی تولید می‌کنند که نیاز به هرس ندارند.
- انتخاب یک سیستم هرس و تربیت بستگی به عوامل گوناگون مثل نوع واریته، فصل کشت، میزان نور و روشنایی، توانایی و تجربه افراد، هزینه‌های اجرای سیستم و ... دارد. ولی هدف همه سیستم‌ها، تولید یک سطح سبزینه‌ای مطلوب و ایجاد تعادل مناسب بین رشد رویشی و زایشی گیاه است.
- در هرس شاخه‌های جانبی توصیه می‌شود برای کشت‌های متراکم که فواصل بوته‌ها روی ردیف کمتر از 40 سانتیمتر می‌باشد، برای هر شاخه جانبی یک گره (یک برگ و یک میوه) باقی گذاشته شود و برای بوته‌های با فواصل بیشتر دو گره (دو برگ و دو میوه).
- برای انجام عملیات هرس از قیچی‌های مخصوص هرس استفاده شود زیرا هرس به وسیله فشار انگشتان دست به بوته صدمه وارد می‌کند و ممکن است علاوه بر محل هرس، نقاط دیگر بوته نیز زخمی شده و در بوته ایجاد آلودگی شود.
- انجام هرس مشترک بوته‌ها با یک قیچی، باعث انتقال ویروس از بوته‌ آلوده به بوته‌های سالم می‌شود. بنابراین یا باید بوته‌‌ آلوده را از گلخانه خارج کرد یا بوته آلوده را شناسایی نموده و از هرس آن با قیچی مشترک خودداری نمود و یا قیچی را بعد از هرس بوته آلوده با محلول‌های ضدعفونی کننده یا آب جوش تمیز نمود.
- خاك بین ردیف‌های كشت (راهروها) باید هر 15 روز یک‌بار یا حداقل یک ماه یک‌بار زیر و رو شوند (خصوصاً در خاک‌هایی که سله می‌بندند) تا زمین شدیداً تهویه شود و اكسیژن لازم در اختیار ریشه گیاه قرار گیرد. ولی باید دقت كرد كه به ریشه‌های خیار صدمه‌ای وارد نشود.
هرس برگ‌های مسن (پایینی) بوته: هرس یا قطع برگ‌های زرد شده و بی‌مصرف ابتدایی (پایین) بوته‌ها لازم است. این برگ‌ها دیگر در تولید و غذاسازی نقش چندانی ندارند. در واقع با طولانی شدن عمر برگ‌ها، قدرت فتوسنتز و غذاسازی آنها کاهش یافته و از حالت سبزی و شادابی اولیه خارج می‌شوند. هرس برگ‌ها از پایین بوته (برگ‌های پایینی) شروع می‌شود و هر چه بر عمر بوته افزوده می‌گردد این هرس ادامه می‌یابد (در طول دوران داشت و برداشت). البته این نوع هرس بایستی در طول رشد گیاه و به صورت تدریجی انجام پذیرد و اگر یکباره انجام شود به گیاه شوک وارد می‌کند. در هر نوبت نباید بیش از 3 برگ در هر بوته حذف شود و همواره بهتر است حداقل 25-18 برگ روی هر بوته باقی بماند. در واقع تعداد برگ‌های هرس شده نباید از تعداد برگ‌های تولید شده بیشتر باشد. این هرس، بوته را برای انجام عملیات پایین‌كشی آماده می‌سازد.