ایا رفتار افراد قابل تغییر هست یا باید تحملشان کرد؟

[mamadshumakher]

با سلام و عرض ادب خدمت تمامی دوستان سولی دارم بدجور مخمو درگیر کرده.ایا یک فرد اخلاقهایی که به طور اتوماتیک پیدا میکند میتواند ترک کند.بزارید واضحتر توضیح بدم.مثلا فردی به تمام کارهای افراد خانواده سرک میکشد.هی میگه تو کجا میری.چکار میکنی.اون چیه دستت؟چرا اونجا میذاری؟و ازین موارد یا یه فرد دیگری همش نگرانه.ا فلانی چرا دیر کرد؟چرا نمیاد؟نکنه ... یا یه فرد دیگری دلش نمیاد پول خرج کنه تو مسافرت.یا یکی نمیتونه به دوستاش نه بگه.و ..... میدونم سوالمو کلی گفتم.اما فقط میخوام بدونم میشه رفتار انسانها که به وجودشون رخنه کرده رو تغییر داد؟برای نمونه فردی که بالا مثال زدم که به همه چیز کار داره رو میشناسم.سن بالایی هم داره.از جلوش رد بشی میگه کجا میری؟مخالفت هم نمیکنه.میگه باشه برو.فقط دوست داره همه چیو بدونه.

[mamadshumakher]

با توجه به اینکه جوابی دریافت نکردم از دوستان یه گشت کوچولو خودم زدم.مطلب رو اینجا قرار میدم شاید به درد دوستان خورد.به هر حال هممون رفتارهایی داریم که اطرافیانمون رو اذیت میکنه.ممکنه بدونیم اما غرور داشته باشیم یا اصلا ندونیم این رفتارها چه خطراتی داره.پس به متن زیر توجه کنید.
مقدمه‌ای بر تغییر رفتار


--------------------------------------------------------------------------------

هر کس که تا کنون با خود عهد کرده باشد که عادت‌هایش را تغییر دهد و این عهد خود را شکسته باشد می‌داند که تغییر عادت چقدر دشوار است. به وجود آوردن یک تغییر پایدار در رفتار به هیچ وجه کار ساده‌ای نیست و معمولاً مستلزم صرف وقت و تلاش قابل ملاحظه‌ای است.

چه بخواهید وزنتان را کم کنید یا سیگار کشیدن را ترک کنید و یا هر هدف دیگری داشته باشید، این را بدانید که یک راه حل یگانه وجود ندارد که برای همه کارساز باشد. شما ممکن است مجبور باشید چند روش مختلف را، غالباً به شیوه آزمون و خطا، امتحان کنید تا بالاخره به هدفتان دست یابید. در خلال این دوره است که اکثر مردم ناامید می‌شوند و هدف‌های تغییر رفتار خود را رها می‌کنند. کلید موفقیت در حفظ هدف‌ها، آزمودن روش‌های تازه و یافتن راه‌هایی برای باانگیزه ماندن است.

روان‌شناسان روش‌های مختلفی را برای کمک موثر به مردم در تغییر رفتارشان به وجود آورده‌اند بسیاری ازاین روش‌ها توسط پزشکان، مشاوران و درمانگران به کار گرفته می‌شود. پژوهشگران همچنین نظریه‌هایی برای توضیح چگونگی بروز تغییر ارائه کرده‌اند. یکی از این نظریه‌ها که به مدل «مراحل تغییر» معروف است، برای کمک به مردم در درک فرایند تغییر، مورد استفاده قرار گرفته است. این مدل نشان می دهد که تغییر به هیچ وجه آسان نیست و غالباً نیازمند پیشرفت تدریجی و برداشتن گام‌های کوچک به سمت یک هدف بزرگتر است.

درک عناصر تغییر، مراحل تغییر و کارهایی که در هر مرحله باید صورت گیرد، می‌تواند به شما در دستیابی به هدف‌هایتان کمک کند.

عناصر تغییر

برای دستیابی به موفقیت، شما باید با سه عنصر مهمی که در تغییر یک رفتار وجود دارند آشنا شوید:

آمادگی برای تغییر- آیا منابع و دانش کافی برای به وجود آوردن موفقیت آمیز یک تغییر پایدار را در اختیار دارید؟
موانع تغییر- آیا چیزی وجود دارد که شما را از انجام تغییر بازدارد؟
انتظار بازگشت- چه چیزی ممکن است باعث شود که به رفتار قبلی باز گردید؟

یکی از بهترین رویکردها برای تغییر، مدل «مراحل تغییر» است که در اواخر دهه 1970 توسط دو پژوهشگر به نام‌های جیمز پروچاسکا و کارلو دی‌کلمنته که بر روی راه‌های کمک به مردم در ترک سیگار مطالعه می‌کردند، ارائه گردیده است. مدل مراحل تغییر به عنوان وسیله موثری در درک این که مردم چگونه درصدد تغییر در رفتارشان برمی‌آیند، شناخته شده است. در این مدل، تغییر به تدریج اتفاق می‌افتد و بازگشت‌ها (به عادت‌های قبلی) بخش اجتناب ناپذیری از فرایند ایجاد تغییرات پایدار محسوب می‌گردد. مردم معمولاً در مراحل نخستین، بی‌تمایل یا مقاوم نسبت به انجام تغییر هستند امّا سرانجام رویکرد فعالانه و متعهدانه‌ای را برای تغییر رفتار در پیش می‌گیرند. در زیر با این مدل آشنا می‌شویم.

مدل مراحل تغییر
این مدل شامل 6 مرحله به شرح زیر است:

مرحله 1 – قبل از قصد کردن

مشخصات مرحله 1
راهبردهای مفید



انکار

نادیده گرفتن مسأله


تشویق فرد برای بازنگری در رفتارش

تشویق فرد به خودکاوی و درون‌نگری

تشریح مخاطرات رفتار فعلی


نخستین مرحله از تغییر، مرحله قبل از قصد کردن یا در فکر تغییر بودن است. مردم در خلال این مرحله، انجام تغییر را در نظر نمی‌گیرند. آن‌ها معمولاً در این مرحله «در حال انکار» قرار دارند و ادعا می‌کنند که رفتارشان مشکلی به وجود نمی‌آورد. اگر شما در این مرحله قرار دارید، ممکن است نوعی حس پذیرش وضعیت فعلی را داشته باشید یا معتقد باشید که روی رفتارتان کنترلی ندارید. در برخی موارد، کسانی که در این مرحله قراردارند یا درک نمی‌کنند که رفتارشان زیانمند است و یا آگاهی کافی درباره پیامدهای اعمالشان ندارند.

اگر شما در این مرحله قرار دارید، چند سوال از خود بپرسید: آیا تا به حال سعی کرده‌اید این رفتار را تغییر دهید؟ چگونه تشخیص می‌دهید که مشکلی دارید؟ چه اتفاقی باید برایتان بیافتد تا متوجه شوید که رفتارتان مشکل‌زاست.

مرحله 2- قصد کردن

مشخصات مرحله 2
راهبردهای مفید



تردید

احساسات و هیجانات متناقض


ارزیابی مزایا و معایب تغییر رفتار

تأیید آمادگی برای تغییر و تقویت اطمینان به توانائی‌های خود

تعیین موانع بازدارنده تغییر


افراد در خلال این مرحله، بیشتر و بیشتر از مزایای بالقوه انجام تغییر آگاه می‌گردند امّا هزینه‌هایی که برای این کار باید بپردازند نیز بیشتر و بیشتر خودنمایی می‌کنند. این تناقض یک تردید قوی نسبت به تغییر به وجود می‌آورد. به دلیل این عدم اطمینان، مرحله قصد کردن برای انجام تغییر ممکن است ماه‌ها یا حتی سال‌ها به طول بیانجامد. در واقع، بسیاری از مردم هیچگاه از این مرحله عبور نمی‌کنند. شما ممکن است در این مرحله، به تغییر به صورت فرایند رها کردن یک چیز نگاه کنید نه به عنوان وسیله‌ای برای به‌دست آوردن مزایای جسمی، ذهنی یا عاطفی.

اگر شما در این مرحله قرار دارید، چند سوال مهم وجود دارد که باید از خود بپرسید: چرا می‌خواهید تغییر کنید؟ آیا چیزی وجود دارد که شما را از تغییر باز دارد؟ چه چیزهایی می‌تواند به شما در انجام این تغییر کمک کند؟

مرحله 3- آمادگی

مشخصات مرحله 3
راهبردهای مفید



آزمایش چند تغییر کوچک

جمع‌آوری اطلاعات در مورد تغییر


اهدافتان را روی کاغذ بیاورید

آماده‌کردن طرحی برای اقدام

تهیه لیستی از اظهارات برانگیزاننده


شما در خلال این مرحله، ممکن است تغییرات کوچکی را انجام دهید تا برای تغییر بزرگتری در زندگی خود آمادگی پیدا کنید. برای مثال، اگر هدف شما کاهش وزن باشد، ممکن است ابتدا به سمت استفاده از غذاهای کم‌چرب روی بیاورید. و یا اگر هدفتان ترک سیگار است، ممکن است ابتدا نوع سیگارتان را عوض کنید یا هر روز سیگار کمتری بکشید. شما می توانید به اقدام مستقیم نیز روی آورید مثل مشاوره با روان درمانگر، پیوستن به یک باشگاه سلامتی و یا مطالعه کتاب‌های خودیاری.

اگر شما در این مرحله قرار دارید، چندگام وجود دارد که می‌تواند شانس شما را برای انجام موفقیت‌آمیز یک تغییر پایدار بیشتر کند. هر چقدر می‌توانید درباره راه‌های تغییر رفتارتان اطلاعات جمع آوری کنید. لیستی از اظهارات و گفته‌های برانگیزاننده تهیه کنید و هدف‌هایتان را روی کاغذ بنویسید. به جستجوی منابع خارجی نظیر گروه‌های پشتیبان، مشاوران یا دوستانی که می‌توانند راهنمایی و تشویق کنند بپردازید.

مرحله 4- اقدام

مشخصات مرحله 4
راهبردهای مفید



اقدام مستقیم در جهت دستیابی به هدف



در نظر گرفتن پاداش برای موفقیت‌هایتان

یافتن حمایت‌های اجتماعی

تهیه لیستی از اظهارات برانگیزاننده


افراد در خلال چهارمین مرحله تغییر، شروع به اقدام مستقیم برای نیل به اهدافشان می‌کنند. در اغلب موارد، علّت شکست خوردن تصمیمات این است که فکر یا زمان کافی صرف مراحل قبلی نشده است. برای مثال، بسیاری از مردم تصمیم می‌گیرند که وزنشان را کاهش دهند و بلافاصله شروع به ورزش کردن و در پیش گرفتن یک رژیم غذایی سالم‌تر می‌کنند. این کارها برای موفقیت قطعاً ضروری هستند امّا این تلاش‌ها معمولاً ظرف چند هفته نیمه کاره رها می‌شود زیرا مراحل قبلی طی نشده‌اند.

اگر در حال حاضر برای دستیابی به هدف اقدام کرده‌اید، برای هر گام مثبتی که بر می‌دارید پاداشی برای خود در نظر بگیرید. تقویت و پشتیبانی، در کمک به حفظ گام‌های مثبت به سوی تغییر، اهمیت فوق‌العاده‌ای دارند. زمانی برای بازبینی دوره‌ای و متناوب انگیزه‌ها، منابع و پیشرفت‌های خود کنار بگذارید و تعهد خود به انجام تغییر و اعتقاد به توانائی‌های خود را تازه کنید.

مرحله 5- نگهداری

مشخصات مرحله 5
راهبردهای مفید



نگهداری و حفظ یک رفتار جدید

جلوگیری از وسوسه‌ها


به وجود آوردن راهکارهایی برای غلبه بر وسوسه‌ها

در نظر گرفتن پاداش برای موفقیت‌هایتان


مرحله پنجم در مدل مراحل تغییر مستلزم اجتناب موفقیت‌آمیز از رفتارهای قبلی و مداومت در حفظ رفتارهای جدید است، افراد در خلال این مرحله، از این که قادر به ادامه راه می‌باشند مطمئن‌تر می‌شوند.

اگر شما سعی در نگهداری و حفظ یک رفتار جدید دارید، به دنبال یافتن راه‌هایی برای جلوگیری از وسوسه‌ها برآئید. سعی کنید عادت‌های قبلی را با اقدامات مثبت‌تری جایگزین سازید. هرگاه توانستید به طور موفقیت‌آمیزی از بازگشت به عادت‌های قبلی جلوگیری کنید، به خودتان پاداش بدهید. و اگر به هر دلیل به رفتار قبلی بازگشت کردید، خیلی از دست خودتان عصبانی نشوید، به خودتان سخت نگیرید و تسلیم نشوید. در عوض، به خودتان یادآوری کنید که این تنها یک شکست کوچک بوده است. همان‌گونه که در مرحله بعد یاد خواهید گرفت، بازگشت به رفتار قبلی چیز شایعی است و بخشی از فرایند انجام یک تغییر پایدار می‌باشد.

مرحله 6- بازگشت

مشخصات مرحله 6
راهبردهای مفید



احساس ناامیدی، دلسردی، شکست و ناکامی

شناسایی محرک‌های بازگشت

شناسایی موانع موفقیت و اقدام برای غلبه برآن‌ها

تأئید و تأکید مجدّد هدف‌ها و تعهد به انجام تغییر


در هر تغییر رفتاری، بازگشت، رویداد شایع و متداولی است. هنگامی که به رفتار قبلی خود بازگشت می‌کنید ممکن است احساس شکست، ناامیدی و ناکامی به شما دست بدهد. رمز موفقیت این است که اجازه ندهید این شکست‌ها اعتماد به نفس شما را از بین ببرد. اگر دوباره به عادت یا رفتار قبلی بازگشتید، نگاه دقیق و موشکافانه‌ای به آنچه روی داده است بیاندازید. چه چیزی موجب بازگشت شد؟ چکار می‌توانید بکنید تا در آینده از آن جلوگیری کنید؟

هر چند بازگشت به رفتار قبلی می‌تواند مشکل‌زا باشد امّا بهترین راه حل، شروع دوباره از مراحل آمادگی، اقدام یا نگهداری است. شاید بد نباشد منابع و روش‌هایتان را مورد ارزیابی مجدّد قرار دهید. انگیزه‌ها، برنامه اقدامات و تعهد خود به هدف‌هایتان را مورد تأئید و تأکید مجدّد قرار دهید. همچنین، برای چگونگی مقابله با وسوسه‌ها در آینده، برنامه‌ریزی کنید.

تصمیمات هنگامی با شکست روبرو می‌شوند که آمادگی و اقدام مناسب صورت نگرفته باشد. چنانچه با درک درستی از چگونگی آمادگی، اقدام و حفظ یک رفتار تازه به سوی هدف نزدیک شوید احتمال موفقیت‌تان بسیار است.

ترجمه: کلینیک الکترونیکی روان‌یار

منبع

"Introduction to Behavior Change", Kendra Van Wagner.
http://psychology.about.com

مقالات مرتبط

* چگونه در سال نو تغییرات پایدار در رفتار خود به وجود آوریم؟
* چگونه با دیگران ارتباط برقرار کنیم؟

[وحید 0319]

سلام ...به نظرم تغییر این افرادی که مثال زدی فقط با کوشش خودشونه..ومشاوره...مثلا باید بدونن که در کار دیگران نباید دخالت کرد...البته باید خیلی مودبانه گفت....البته مراحلی که آوردی رو هم باید طی کنن

[جیجیلی]

سلام من یه جایی مطالعه کردم که آدما تا چهل سالگی قابل تغییرندپس میشه نتیجه گرفت به مرورمیشه ترک عادت کرد.

[نارون1]

سلام

انسان قابل تغییره .......اینکه بگیم من دیگه اینطوری بزگ شدم و تغییر نمیکنم ، درست نیست ، چون ما انسان و زنده هستیم ، پس جای تغییر وجود داره

البته برای تغییر ، فرد باید خودش بخواد ، کسی که خودش نخواد و به اصرار اطرافیان باشه ، اصلا نتیجه مساعدی نداره ....... در این مورد اول باید ذهن و فکر فرد رو برای تغییر ، آماده کرد

و اینکه این رفتار قبلی فرد آرام آرام در درون فرد درونی شده و به این شکل درآمده ، پس برای تغییر نباید انتظار داشته باشیم ، یک شبه فرد تغییر کنه ...... بلکه باید آرام آرام شاهد تغییر باشیم

و با هر تغییر کوچک به نوعی اون رو تقویت کنیم حالا با پاداش های مختلف ( پاداش منظورم پول و مادی نیست ، میتونه هرچیز خوشایندی باشه ) ......



ممنون

[mamadshumakher]

میخوام اینو بدونم که رفتار فرد ژنتیکی نیست؟مثلا کسی که خیلی زود جوش میاره و عصبانی میشه اطرافیانش میگن عیبی نداره چیزی تو دلش نیست پدر بزرگش هم همینطور بوده.اونوقت اگه همچین چیزی باشه که سخت میشه تغییر دادن اون فرد.

[ساناز فرهیدوش]

رفتار هم به محیط بستگی داره هم به ورلثت . منتها فاکتور های محیطی می توانند به تقویت رفتارهای افراد بپردازند .

در اثر گذشت زمان و شکل پذیری شخصیت شاخص های اخلاقی به رفتار تبدیل شده و امکان تغییر ان بسیار دشوار خواهد شد . چرا که فرد دیگر ناخواسته ان ها را انجام می دهد .

[نارون1]

همانطور دوست عزیزم رکساناجون اشاره کردن :

وراثت و محیط در کنار هم میان .... برخی افراد شخصیت و تیپ الف دارن که خیلی زود عصبی میشن و ... و برخی آرومن

درسته که رفتارهایی که بیان کردین پایه ژنتیکی هم داره ، ولی میشه با راهبردهایی و موقعیت سنجی ، رفتارها رو کنترل کرد .......

نمیشه یکی عصبی بشه و در این بین توهینیم بکنه ، بگیم اشکال نداره این جزو شخصیتشه ، در حالیکه که میشه با کنترل رفتار ، رفتارهای مخرب را کاهش داد .......

اطرافیان مهم هستند ، پرورشی که فرد از دوران کودکی خودش دداره مهمه >>> اینا نقش محیطی هستن

همانطور که می بینیم تاثیرگذار هستن .....

[mamadshumakher]

ممنون از کمک و همراهیتون.و حالا برام سوال اینه که در برابر رفتارهای ناخواسته این افراد چطور برخوردی بکنیم که واقعا بفهمن که باید این رفتار رو ترک کنند/مثال میزنم همین فردی که زود عصبانی میشه.تو اون لحظه که جوش میاره همه از کارش ناراحت میشن و کمی فاصله میگیرن اما چندی بعد همه چی درست میشه.اونوقت میشینن با هم صحبت میکنند و طرف میگه ببخشید دیگه.حالا یه لحظه جوش اوردم.اما این پایان کار نیست.چون دفعه بعدی هم به محض قرار گرفتن در حالت عصبانیت همین آش هست و همین کاسه.یعنی عصبانیت.قهر اعضای خانواده.مدتی سکوت و تمام.اشتی.

[وحید 0319]

به نظرم باید مشاوره روانشناسی هم بشن البته باید بهشون تذکر هم داد چون اعصاب بقیه هم خراب میشه.....تو خانواده به نظرم باید حل بشه......نه جای دیگه ....میشه کمکشون کرد البته باید مسیله رو در گذشته-نوع کار-شغل اون فرد-تربیت-ذات خود فرد(مثلا برعکسش هم هست یکی انقد خونسرده که از طرف دیگه ادم نمیدونه چیکارکنه(برخورد کردین؟؟)