پاسخ : تقسیم بندی علف های هرز
طبقه بندی براساس دوره زندگی
علف های هرز یکساله Annual weeds
این گروه از علف های هرز بزرگترین گروه علف های هرز جهان را تشکیل می دهند یعنی حدود 46% علف های هرز در این گروه قرار دارند . این گیاهان همانگونه که از نامشان پیداست دوره زندگی آنها کمتر از یکسال طول میکشد . تکثیر آنها عموماً توسط بذر صورت می گیرد . زندگی بعضی از علف های هرز این گروه به حدود 9 ماه می رسد و بعضی از آنها خصوصاً در مناطق خشک از رویش تا بذردهی حدود 6 هفته عمر می کنند . این گیاهان بعد از تولید دانه خشک شده و از بین می روند و به عبارت دیگر منظره فصلی دارند . با توجه به اینکه ضعیف ترین مرحله رشدی علف های هرز یکساله زمان جوانه زنی آنها است ، لذا بایستی عملیات کنترل در اوایل دوره رشد انجام گیرد . علف های هرز یکساله را از نظر زمان رویش به دو گروه تقسیم میکنند :
علف های هرز یکساله زمستانه Winter annual
به گیاهانی اتلاق می گردد که قادرند در حرارت های کمتر از 10 درجه سانتیگراد جوانه بزنند ، یعنی صفر فیزیولوژیک آنها ( شروع فعالیت های متابولیکی ) پائینتر از 8 درجه است . این گروه از گیاهان در پائیز قبل از یخبندان و یا در اواخر زمستان پس از برطرف شدن یخبندان جوانه می زننند . این گروه غالباً دوره سرما را به حالت روزت Rosett بسر برده و در بهار گل داده و از بین می روند و بقیه سال را بصورت بذر میگذرانند ، مانند یولاف وحشی Avena ludoviciana ، تربچه وحشی Raphanus raphanistrum ، قدومه Alyssum spp ، ماشک وحشی Vicia peregrina ، سیاه دانه یا سیاه تخمه Agrostemma githago ، جو میش Bromus spp و بسیاری از گیاهان خانواده شب بو Cruciferae
علف های هرز یکساله تابستانه Summer annual
گیاهانی هستند که پس از گرم شدن هوا از اوایل تا اواخر بهار جوانه زده و در تابستان گل و میوه داده و از بین می روند و زمستان را بصورت بذر بسر میبرند مثل تاج خروس Amaranthus retroflexus و تاجریزی Solanum nigrum ، توق Xanthium spinosum ، سلمه تره Chenopodium spp ،چچم Lolium spp ، خرفه Portulaca oleracea ، سوروف Echinochloa crus-galli . این گروه از گیاهان قادرند در حرارت های بالای 14 درجه سانتیگراد جوانه بزنند .
علف های هرز دوساله Bienal weeds
این گروه از گیاهان حدود 9% علف های هرز جهان را تشکیل می دهند . این گیاهان دوره زندگی خود را در طول 2 سال کامل میکنند ، بدین معنی که در سال اول رشد رویشی داشته و مواد غذایی ذخیره می کنند و در سال دوم گل داده و میوه و بذر تولید می کنند . بسیاری از گیاهان این گروه اگر در اواخر تابستان برویند و سرمای زمستان را بحالت سبز بگذرانند در بهار سال بعد گل خواهند داد و اگر در بهار برویند گل دادن آنها تا بهار سال بعد بتأخیر می افتد . اغلب گیاهان این گروه از خانواده چتریان Umbuliferae هستند مثل هویجک وحشی Daucus carota . این گیاهان برای آمادگی و ایجاد طرح گل در آنها نیاز به یک دوره سرما دارند و بهمین دلیل غالباً در مناطق معتدل میرویند . تکثیر و پراکنش این گروه نیز فقط از طریق بذر انجام می شود و ریشه رویی تنها در تداوم زندگی آنها از سال اول به دوم نقش دارد . ریشه این گروه از علف های هرز معمولاً به صورت راست ، پرحجم و گوشتی است و به عنوان بخش ذخیره کننده مواد غذایی عمل می کند . خسارت این گونه از علف های هرز در سال اول رشد به دلیل توسعه سیستم ریشه ای بیشتر در خاک و از نظر جذب آب و مواد غذایی است .و کولتیوارزنی مخصوصاً در سال اول در کنترل آنها نقش مهمی دارد . در کنترل شیمیایی این دسته از علف های هرز نیز بایستی از سموم سیستمیک استفاده نمود
علف های هرز دایمی Prennials یا چندساله
دوره زندگی این گیاهان بیشتر از 2 سال بوده و اغلب در صورت مساعد بودن شرایط بدون محدودیت زمانی به زندگی خود ادامه می دهند و هر ساله با استفاده از ذخایر اندام های زیرزمینی نظیر ریشه های خزنده ، استولون ، ریزوم و پیاز ریشه ، ساقه و برگ تولید کرده و گل و میوه می دهند . در این گروه از علف های هرز با از بین رفتن قسمت های هوایی در فصل پاییز ، اندام های زیرزمینی در زمستان در استراحت به سر می برند و به دلیل مقاومت به عوامل نامساعد محیطی زمستان گذرانی گیاه را تأمین می کنند و به همین دلیل کنترل آن ها در فصل استراحت بسیار مشکل است . ضعیف ترین مرحله رشدی علف های هرز چند ساله دوره گلدهی آنها است . چون در این دوره مواد غذایی ذخیره ای در اندام های زیرزمینی به اتمام می رسد و وجین بایستی در این مرحله صورت گیرد . این علف های هرز هم از طریق دانه ( جنسی ) و هم اندام های زیرزمینی (غیر جنسی ) تکثیر پیدا می کنند . حدود 45% علف های هرز در این گروه قرار دارند . این گیاهان نیز برحسب نحوه تکثیر به سه گروه تقسیم می شوند :
علف های هرز دایمی ساده Simple prennial weeds
این گیاهان غالباً با بذر تکثیر شده و به طور طبیعی از طریق تکثیر رویشی منتشر نمی شوند ولی ریشه انها در خاک زنده مانده و در سال بعد دوباره ساقه هوایی تولید می کنند ولی هرگاه ریشه آنها قطع و چند قسمت شود قسمت های قطع شده قادر خواهند بود جوانه زده و گیاه جدیدی را بوجود آورند ، اتفاقی که در هنگام شخم بیشتر محتمل است . این گیاهان دارای ریشه اصلی قطور و گوشتی هستند که Tap root نامیده می شوند ، مثل گل قاصد Taraxacum officinalis و بارهنگ Plantago major ، گیاهان پیاز دار را نیز میتوان در این گروه دید
علف های هرز دائمی خزنده Creeping prennial weeds
این گیاهان هم از طریق بذر و هم از طریق اندام های رویشی تکثیر می یابند . بعضی از آنها به ندرت ممکن است از طریق بذر زیاد شوند ، مثل اویارسلام Cyperus rotundus . خزنده نامیدن این گروه از علف های هرز به دلیل پیشروی اندام های رویشی آنها در خاک است که به صورت شعاعی در اطراف خود پایه های جدیدی از علف های هرز را به وجود می اورند .
علف های هرز چندساله پیازدار
برخی از علف های هرز تیره لاله Liliaceae نظیر کلاغک Muscaria spp ، سیر وحشی Allium sp ، زرد پیازک Gagea spp ، چمن هرز Poa bulbosa از طریق پیاز تکثیر حاصل میکنند
نوشته : *FATIMA*
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان
پاسخ : تقسیم بندی علف های هرز
از نظر نحوه تکثیر
تکثیر جنسی Sexual reproduction
علف های هرز یکساله و دوساله به روش جنسی و از طریق دانه تکثیر پیدا می کنند . لازمه تولیدمثل جنسی تشکیل اندام های زایشی و گرده افشانی است که منجر به تولید دانه می شود . میزان تولید دانه در علف های هرز دوساله بیشتر از یک ساله است
تکثیر غیرجنسی یا رویشی Asexual reproduction or vegetative reproduction
در تولید مثل غیرجنسی اندام های رویشی گیاه نقش دارند . اغلب علف های هرز چندساله به روش غیرجنسی و تعداد معدودی از آن ها از طریق دانه تکثیر حاصل می کنند .
تکثیر رویشی علف های هرز چندساله به روش های مختلف انجام می گیرد :
تولید پاجوش
علف های هرز با ریشه های قطور و عمودی با تولید پاجوش از ریشه ازدیاد پیدا می کنند . این گروه از علف های هرز بیشتر توسط دانه تولیدمثل میکنند . گل قاصد Taraxacum officinale مثالی از این علف های هرز است
ساقه های خزنده
ساقه های خزنده برخی از علف های هرز در محل تماس با زمین و خاک مرطوب ریشه و اندام های هوایی تولید میکنند .
توت فرنگی وحشی Potentilla reptanse استولون ، قیاق Sorghum halepense _ بید گیاه Agropyron repens _ گزنه دو پایه Urtica dioica ریزوم ، مرغ Cynodon dactylon استولون و ریزوم دارد
ریشه های افقی یا خزنده
برخی علف های هرز نظیر کنگر وحشی Cirsium arvense و ازمک Cardaria draba دارای ریشه های عمیق هستند که گاهی به صورت افقی در خاک گسترش یافته و از جوانه های موجود در روی این ریشه ها پایه های جدید ظاهر می شوند
پیاز و غده
علف های هرز تیره لاله نظیر پیاز وحشی و سیر وحشی از طریق پیاز تکثیر پیدا می کنند
تکثیر علف های هرز اویارسلام Cyperus rotundus _ شمعدانی وحشی Geranium tuberosum _ آفتابگردان وحشی Helianthus tuberosum بیشتر از طریق غده ، زعفران وحشی Crocus spp _ آلاله وحشی Ranunculus bulbosus از طریق پیاز کاذب انجام می گیرد
از نظر استحکام ساقه
از نظر استحکام ساقه علف های هرز را به سه گروه علفی که دارای ساقه نرم ، ترد و آسیب پذیر هستند و نیمه خشبی و خشبی تقسیم می کنند . اغلب علف های هرز در دو گروه اخیر تیپ رشدی چند ساله ، پابلند ، درختچه ای و ریشه های عمیقی داشته و بافت های چوبی در ساقه آنها زیاد است . به همین دلیل کنترل انها نسبت به گروه اول مشکل تر است و در روش کنترل شیمیایی بایستی غلظت سم را بیشتر در نظر گرفت .
از نظر استحکام ساقه تقسیم بندی دیگری نیز وجود دارد :
علف های هرز مستقیم
در اغلب علف های هرز ساقه پایابی و استحکام کافی داشته و در جهت نور به طور عمودی رشد میکند نظیر سوروف Echinochloa crus-galli
علف های هرز پیمای
در برخی دیگر ساقه دارای بافت های نگهدارنده و استحکام کمتری است و به صورت بالارونده رشد می کند نظیر پیچک Convolvulus arvensis
منبع علف های هرز و مدیریت آن ها نوشته مهندس بهرام میرشکاری
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان
پاسخ : تقسیم بندی علف های هرز
از نظر زیستگاه
الف / علف های هرز خشکی زی
در خشکی زندگی میکنند و اکثر گیاهان هرز در این گروه قرار دارند
ب/ علف های هرز آبزی
برای زندگی در محیط آبی سازگاری یافته و تمام یا بخشی از زندگی خود را در داخل آب می گذرانند . این علف های هرز اغلب از طریق غیرجنسی تکثیر پیدا کرده و در سه گروه قرار دارد :
غوطه ور در آب
تمامی اندام های آنها به طور کامل در داخل آب غوطه ور بوده و فقط اندام های زایشی در سطح آب و یا خارج از آب تشکیل می شوند . ریشه این علف های هرز در ثبات گیاه نقش داشته و جذب مواد نیز توسط ریشه های نابجا و یا شاخ و برگ از محیط آب صورت می گیرد . برگ های این گروه از علف های هرز دارای بریدگی زیاد و بشره نازک است که تبادلات گازی را با محیط آبی به سهولت امکان پذیر می سازند . در جریان فتوسنتز این گیاهان اکسیژن در آب آزاد می شود که در تنفس جانداران آبزی نقش مهمی دارد . تکثیر این علف های هرز اغلب به روش غیرجنسی انجام می گیرد نظیر هیدریلا Hydrilla spp
شناور در آب
که ریشه و ریزوم های این علف های هرز در رسوبات بستر قرار گرفته و وظیفه جذب آب و املاح از بستر را به عهده دارند . برگ های نسبتاً بزرگ آنها که معمولاً در سطح فوقانی برگ روزنه دارند ، در سطح آب گسترده می شوند . تبادلات گازی این گروه از علف های هرز در هوا انجام می گیرد نظیر عدسک آبی Lemna spp
در حاشیه آب
که علف های هرزی را شامل می شود که نیاز به خاک های مرطوب داشته و قابلیت جذب آب زیادی دارند . این گیاهان نواری سبز را در اطراف برکه ها به وجود می آورند نظیر لویی Typha spp و سازو Juncus maritimus
از جمله خسارت های علف های هرز آبزی می توان به آلودگی دریاچه ها ، مسدود کردن مسیرهای آبیاری و کانال ها ، کاهش دبی آب کانال ها ، کاهش ارزش تفریحی مناطق آبی ، مشکل نمودن شنا ، ماهی گیری و قایق رانی ، تغییر طعم آب و تولید بوهای نامطبوع در محیط آبی اشاره نمود . برخی از علف های هرز شناور نیز با به وجود آوردن لایه ای تقریباً فشرده از برگ ها و گل ها در سطح آب مانع نفوذ نور و اکسیژن به آب شوه و از این نظر برای ادامه زندگی جانوران آبزی مفید نمی باشند ، ولی با این حال تعدادی از آنها به عنوان غذا توسط ماهی ها و سایر جانوران آبزی مورد تغذیه قرار گرفته و به دلیل دارا بودن برگ های کوچک و آزادسازی اکسیژن در نتیجه فتوسنتز ، با از بین رفتن آنها زندگی جانداران آبزی به خصوص ماهی ها تهدید خواهد شد
از روش های کنترل علف های هرز آبزی می توان به خارج نمودن موقتی آب نهرها ، کندن ، وجین دستی و استفاده از برخی علف کش های گرانولی که در داخل کیسه هایی از قسمت عقب کشتی ها آویزان می کند ، اشاره نمود .
از نظر زیستگاه تقسیم بندی دیگری وجود دارد
الف / علف های هرز اجباری یا خوش نشین Obligate weeds
این علف های هرز در اثر توسعه عملیات کشاورزی ظاهر شده و اجباراً در داخل مزارع دیده می شوند نظیر پیچک Convolvulus arvensis
ب / علف های هرز اختیاری یا بی تفاوت Facultative weeds or apophyte weeds
گیاهانی هستند که به مرور زمان و در مدت طولانی خود را با محیط خاکی که توسط انسان دگرگونی پیدا کرده است ، سازش داده اند . در نتیجه هم به صورت وحشی در اراضی غیر مزروعی و زیستگاه های اولیه خود و هم به صورت علف های هرز در داخل مزارع به چشم می خورند
ج / علف های هرز عمومی Common weeds
این گروه از علف های هرز در مقابل عوامل نامساعد محیطی دامنه تحمل وسیعی داشته و در هر محیطی رویش پیدا می کنند . اغلب علف های هرز در این گروه قرار دارند
د / علف های هرز معرف ، شاخص یا مظهر Indicator weeds
دامنه تحمل محدودی داشته و در مقابل عوامل نامساعد یا تغییرات عوامل محیطی حساس می باشند . این گروه از علف های هرز تحت شرایط اکولوژیک خاص به خوبی رشد می کنند . ارتباط علف های هرز معرف با محیط تا حدی قوی است که در برخی موارد به کمک آنها میتوان به میزان مواد معدنی و وضعیت شیمیایی خاک پی برده و از این طریق گیاه زراعی آن خاک را توصیه نمود . همچنین در بعضی ممالک از این گیاهان برای سنجش میزان کانی های خاک استفاده می کنند
ه / علف های هرز اتفاقی
هر علف هرز معرف می تواند به صورت موضعی در سایر مکان هایی که برای رشد آن مناسب نمی باشد نیر رشد میکند که در این حالت به آن ها اصطلاحاً علف های هرز اتفاقی اطلاق می شود .
منبع : علف های هرز و مدیریت آنها نوشته مهندس بهرام میرشکاری
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان
پاسخ : تقسیم بندی علف های هرز
از نظر نیاز به نور
علف های هرز زیرین
تعدادی از علف های هرز در شدت نور کم و سایه سایر گیاهان ، کنار دیوارها و یا پناهگاه های دیگر رشد کرده و شرایط سایه را به خوبی تحمل می کنند ، که به آنها علف های هرز زیرین ، سایه دوست یا نورگریز اطلاق می شود . نظیر تاج خروس Amaranthus blitoides ، علف هفت بند Polygonum aviculare و پنیرک معمولی Malva neglecta
علف های هرز رویین
برخی از علف های هرز به نور زیاد نیاز داشته و تحت شرایط سایه نمی توانند به رشد خود ادامه دهند ، که به آن ها علف های هرز رویین یا نورپسند اطلاق میشود . اکثر علف های هرز در این گروه جای دارند
از نظر تحوه تغذیه
علف های هرز اتوتروف ، غذا ساز یا مستقل autotroph
این گروه از علف های هرز همانند گیاهان عالی به دلیل دارا بودن سیستم ریشه ای و اندام های سبزینه ای و کلروفیل به کمک آب و مواد غذایی موجود در خاک غذای مورد نیاز خود را می سازند . اکثر علف های هرز سبز در این گروه قرار دارند
علف های هرز هتروتروف یا غذاگیر Heterotroph
به دو دسته تقسیم می شوند :
علف های هرز نیمه انگل
این علف های هرز علیرغم دارا بودن کلروفیل ، به دلیل نداشتن سیستم ریشه ای قادر به جذب آب و مواد غذایی از خاک نمی باشند و برای تأمبن آن به گیاهان میزبان از گروه اتوتروف نیاز پیدا می کنند . مواد مورد نیاز این گروه از علف های هرز توسط اندام هایی به نام مکینه از گیاه میزبان تأمین می شود . از این علف های هرز می توان به دارواش Viscum album که فاقد ریشه است و روی ساقه درختان مثمره نظیر بادام ، سیب ، گلابی و درختان غیرمثمره نظیر کاج زندگی می کند ، انگورچه ( چشم بلبلی ، موخور ، شیرینک ) Loranthus spp که در روی ساقه درختان بلوط ، بادام و زردآلو رشد می کند و Arceutholobium spp در روی ساقه در جنگل های کاج اشاره نمود .
علف های هرز انگل
علف های هرز انگل به دلیل نواقص ساختمانی قادر به سنتز مواد غذایی مورد نیاز خود نیستند و اجباراً به صورت انگل روی سایر گیاهان زندگی میکنند . این گروه از علف های هرز فاقد ریشه و کلروفیل بوده و یا درصد کلروفیل کم است . نظیر گل جالیز Orobanche spp که فاقد ریشه واقعی و دارای برگ های فلسی شکل بدون کلروفیل است و به صورت انگل روی ریشه برخی از گیاهان نظیر یونجه ، آفتابگردان ، گوجه فرنگی و توتون زندگی می کند ، و سس یا سرطان Cuscuta spp که فاقد ریشه واقعی ، برگ و کلروفیل است و به حالت انگل روی ساقه اغلب گیاهان زراعی نظیر یونجه ، شبدر ، گوجه فرنگی و توتون رشد میکند .
منبع : علف های هرز و مدیریت آن ها نوشته مهندس بهرام میرشکاری
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان