هدفون هاي حرفه اي به جاي سيستم هاي مانيتورينگ؟

هدفون هاي حرفه اي به جاي سيستم هاي مانيتورينگ؟
براي همه ما پيش ميايد كه ناگزير از استفاده از هدفون به جاي بلند گو به عنوان ابزار شنود ( Monitoring ) صوتي باشيم.
دلايلي متفاوت ممكن است سبب اين ترجيح باشند.هدفون امكان استفاده شخصي بدون ايجاد ناراحتي براي ديگران را فراهم ميكند ، پاسخ صوتي بلندگو ها تحت تاثير اتاقي كه در آن قرار گرفته باشند ميباشد.
در صورتي كه هدفون مستقل از اتاق است.هدفون قابل حمل است و ميتوان آن را به عنوان مرجع صوتي هنگامي كه به بلندگو هاي ديگران اعتمادي نيست و يا اصلا امكان استفاده از بلندگو وجود ندارد به همراه برد.بهاي هدفون با كيفيت عالي بسيار كمتر از يك جفت بلندگوي با كيفيت مشابه است و در مواردي كه اتاق ضبط و فرمان يكي است استفاده از بلندگو وقتي كه ميكروفون روشن باشد غير ممكن خواهد بود. اكنون پرسش اين است كه آيا ميتوان از هدفون به جاي بلندگو استفاده كرد؟
در واقع رفتار صوتي هدفون با بلندگو تفاوت زيادي دارد و از آنجايي كه بخش بسيار بيشتر موسيقي ضبط شده، براي پخش توسط بلندگو تنظيم شده است استفاده از هدفون پاسخ متفاوتي را به دنبال خواهد داشت:
در يك سيستم استريوي دو بلندگويي ، اصوات از بلندگوهاي مقابل به هر دو گوش ميرسند ( البته با نسبت هاي متفاوت ) گوش دور تر اصوات را از بلندگوي سمت مقابل با دامنه كمتر و تاخير زماني بيشتر دريافت ميكند اگر به طور روشن تر توضيح دهيم يعني اينكه در حالت استريو بايد بلندگو ها درست در مقابل جلوي بدن با فاصله يكساني از هم قرار بگيرد يعني اينكه هم از نظر نصب در ارتفاعي يكسان با هم باشند و هم از نظر فاصله آن ها با بدن و فاصله شان با هم در نقطه يكسان قرار گرفته باشند. در اين حالت به عنوان مثال گوش سمت چپ صداي بلندگويي كه در سمت چپ ( روبروي آن ) قرار دارد را سريعتردريافت ميكند و گوش سمت راست صداي بلندگويي كه در سمت راست قرار دارد را سريعتر دريافت ميكند و همچنين صداي بلندگوي سمت راست ديرتر به گوش چپ و بلندگوي سمت چپ ديرتر به گوش راست ميرسد همچنين بازتاب اصوات توسط ديوار ها و كف و سقف اتاق نيز همراه با اصوات اصلي به گوش ميرسند.ديگر آنكه گوش دورتر در پشت سايه آكوستيكي سر قرار ميگيرد و اصوات زيرتر بيشتر تحت تاثير اين سايه آكوستيكي هستند.در نتيجه پاسخ فركانسي دو گوش متفاوت خواهد بود.بدين ترتيب گوش هاي ما از تحليل نسبت به دامنه ها و تاخير زماني و تغيير فاز اصوات و تغيير فركانسي، ميتوانند موقعيت منابع صوتي ( چپ و راست ، جلو و عقب و بالا و پايين) را در فضاي سه بعدي مجسم كنند. در صورتي كه در مورد هدفون، هر گوش فقط توسط يك گوشي تغذيه ميشود و بنابراين در عمل فقط اختلاف دامنه بين دو گوش ميتواند موقعيت را مشخص كند و اختلاف فاز و پاسخ فركانسي بين دو گوش و بازتاب هاي اتاق حذف خواهند شد. موقعيت فقط بين دو گوش روي يك خط راست در وسط سر از چپ به راست و بلعكس احساس ميشود و موقعيت هاي جلو و عقب قابل تشخيص نخواهند بود موقعيت هاي چپ و راست هم مانند بلندگو نبوده و بزرگنمايي ميشوند يعني اصوات نسبت به بلندگو بيشنر متمايل به طرفين احساس ميگردند.
تفاوت ديگر بين هدفون و بلندگو در تحليل اصوات در مغز است. در بلندگو چون هر دو گوش منبع صوت را ميشنوند مغز اطلاعات مربوط به هر دو گوش را با هم پردازش كرده و نوعي اثر هم پوشاني خاص به نام Stereo Masking توسط مغز اعمال ميشود.در صورتي كه در هدفون، مغز اطلاعات هر گوش را به طور مجزا تحليل ميكند و اثر هم پوشاني متفاوت خواهد بود در نتيجه بعضي از جزييات در صدا كه توسط بلندگو ها شنيده نميشوند در هدفون بزرگنماي ميگردند. در مورد اصوات بم نيز وضع متفاوت است . اصوات بم نه فقط توسط پرده گوش بلكه توسط استخوان ها و بدن نيز احساس ميشوند و بلندگو ها ميتوانند تمامي سطح بدن را به ارتعاش در بياورند در حاليكه هدفون ها فقط روي پرده گوش و كمي هم بر استخوان هاي جمجمه عمل ميكنند و بنابراين پاسخ فركانس بم هدفون با بلندگو متفاوت ميباشد.

از آنجاييكه هدفون ها معمولا واپيچش دامنه كمتري نسبت به بلندگو ها دارند جزييات فركانسهاي مياني در هدفون ها بهتر از بلندگو هاي معمولي شنيده خواهد شد.دراين صورت ميكسي كه توسط هدفون تراز شده،ممكن است هنگام پخش توسط بلندگو فاقد جزييات فركانس هاي مياني شنيده شود. همچنين برابر سازي (Equalization) و تنظيم مقدار واكنش (Reverb) و افكت هاي شبيه ساز محيطي توسط هدفون ممكن است به نتايج نامناسب براي پخش توسط بلندگو منجر گردد.واپيچش فازنيز با هدفون بسيار بهتر از بلندگو قابل تشخيص است زيرا بازتاب هاي صدا در اطاق كه باعث عدم وضوح پاسخ حوزه زماني در بلنگو ها و در نتيجه عدم وضوح رفتاري فازي ميشود در شنود با هدفون وجود ندارد.
برابر سازي (Equalization) در بلندگو ها و هدفون ها ممكن است با هم متفاوت باشد. پاسخ فركانسي هر منبع صدا در فضاي باز (Free-Field) با فضاي بسته (diffuse- Field) متفاوت است زيرا صرفنظر از تشكيل امواج ايستاده ، صداي توليد شده در فضاي بسته حاصل مجموع صداي اصلي و بازتاب هاي متوالي از سطوح اتاق است كه در اثر طي مسافت بسيار بيشتر به صداي اصلي در شرايط نا مساعد از نظر آكوستيك اتاق در شنود دقيق مشكل ساز ميشوند. ( اين بازتاب ها بار ها و بارها طول اتاق را طي ميكنند)
بنا به دلايل مذكور ، شنود با هدفون نسبت به بلندگو كاملا متفاوت است و در موارد حساس و دقيق به عنوان مرجع صوتي براي ضبط و ميكس صدا و موسيقي و ارزيابي صوتي ، بايد به عنوان ابزار كمكي و نه اصلي مورد استفاده قرار گيرد مگر آنكه هدف، توليد صدا براي شنود با هدفون باشد.در هر صورت همواره استفاده از هدفون هاي با كيفيت عالي بشدت توصيه ميشود.
در ادامه اين موضوع به معرفي هدفون هاي AKG ، شركت سازنده و مشخصات آنها خواهيم پرداخت و شما را در خريد يك هدفون حرفه اي راهنمايي ميكنيم.

برگرفته از نوشته هاي اراد انزابي پور ( مهندس صدا)